top of page

Cultura

Tin hopi definicion y tambe discucion riba kico ta nifica cultura? Fundacion Mi Cutisa (FMC) ta mantene e defincion cu e organisacion internacional cu ta traha riba tereno di cultura, UNESCO, ta mantene como e nificacion di cultura.

​

Cultura

Durante e Conferencia General di  UNESCO dia 6 de agustua 1982 durante un Conferencia Mundial riba Maneho di Cultura, a stipula e siguiente definicion pa cultura: ‘Cultura, ta encera tur loke tin di haber cu e parti spiritual, material, intelectual y emocional cu ta caracteristica di un sociedad of grupo social. E ta inclui no solamente arte y literatura, pero tambe e moda di biba, e derechonan fundamental di un ser humano, norma y balornan, tradicion- y creencianan” (Fuente: Kit di informacion riba e tema: Cultura y Desaroyo pa Decenio Mundial di UNESCO, 1994).

​

Den poco palabra y segun e formulacion pa cultura di CARICOM (Caribbean Community e organisacion di paisnan independiente di Caribe), cultura ta nifica: e forma di biba di hende. Cultura e ora ta encera tur e diferente formanan cu un hende of un grupo di hende ta expresa su mes, tanto pa medio di su moda di actua, pensa como expresion verbal.

​

Asina cu tin un forma reconocibel cu ta tipifica un grupo di hende, esey ta forma e cultura di e grupo of sociedad ey. Di e forma aki cada pais, ciudad, bario, famia y organisacion ta crea nan propio cultura. Y ta pesey cada pais tin nan propio cultura y asina tambe Aruba tin su cultura. Pa bo haya sa kico ta cultura di bo pais y ta consciente di loke ta forma bo cultura como descendiente of nativo di e pais ey, bo mester sa di e historia di bo pais.

Tradicion

Ora e historia oral a pasa di un persona pa otro, di generacion pa generacion di e famia

of e liña di famia aki, el a bira tradicion. Tradicion ta nifica ora cu custumber, producto cultural, norma y balornan ta pasa di generacion pa generacion (Rosalia:2001).

 

Tradicion Oral

Tradicion oral ta e transmision di un saber of conocemento di un grupo di hende of famia cu conoce su pasado, pa medio di cuenta cu ta keda ripiti di un generacion pa otro. Tradicion oral ta referi na texto produci oralmente, generalmente ora ta transmiti algo den forma papia di generacion pa generacion. Tur texto oral/papia ta forma parti di e documentacion historico di un pueblo (Henriquez: 2013, pag 17).

 

Folklore

Ora cu un tradicion ta pasa di un grupo di hende, pa un grupo mas grandi di hende conoce e tradicion ey, nos ta papia di folklore of conocemento di elite, dependiendo di e clase social di e grupo. Hopi biaha nos ta bruha cultura y folklore cu otro.

Den idioma Latin tin e palabra ‘folklore’

cu ta consisti di e palabranan folk = un grupo y lore = ta e expresion creativo.

Nos por bisa cu folklor ta e parti artistico di un pueblo cu ta consisti di e.o. su cuentanan, proverbio, canto, baile, musica, ritual, mito. E idioma propio ta bira e instrumento pa e

expresionnan artistico aki (Henriquez: 2013, pag 18).

 

Diversidad cultural di un pais

No ta exsisti un pais sin cultura. No ta exsisti un pais tampoco sin su propio cultura. Y no ta exsisti un pais sin encuentro di hende cu ta forma su sociedad. Mas grandi un pais ta, mas tanto diversidad tin den su sociedad y pa e motibo aki por tin un diversidad grandi den cultura di un pais. Asina tin diferencia grandi entre e cultura di campo (di cunucu) y e cultura urbano (di ciudad), esaki nos ta yama e diversidad cultural di un pais.

 

Un pais multi-cultural

Ora cu den un pais tin uno of mas grupo di migrante ta biba y cada grupo ta bini cu nan propio forma di biba, esta nan tin nan propio idioma, religion, custumber, producto cultural, norma y balornan cu nan tambe ta pasa di generacion pa generacion den un pais, e ora nos ta papia di un sociedad multi cultural. Esey ta nifica cu tin varios nacion den un pais y cada un tin nan mesun cultura. Y ta pa medio di cultura cada persona ta reconoce su mes y su identidad.

Pa e motibo aki ta importante pa e pais cu ta ricibi e nacionnan aki, conoce su mesun cultura pa e ta consciente kico ta di su mes y kico ta di otro. Di e forma aki e por laga otronan tambe cera conoci cu locual ta dje. Un identidad fuerte ta crea un pueblo fuerte cu confiansa den su mes hendenan. Un identidad propio ta duna un pueblo e estimulo pa construi un sociedad digno di su mes y na bienestar di cada ciudadano.


 

Fuente di informacion:

 

Henriquez,Jeanne D.

‘Historia Oral ta historia di pueblo’. Un metodo pa investigacion di Hisoria Oral, Universidad di Aruba (2013).

 

Rosalia, Rene V

‘Rumbo pa Independensha Mental’. Plan di Maneho i Akshon di Kultura di Kòrsou (2001).

Historia

Den e buki di ‘Historia Oral ta historia di pueblo’ tin stipula cu pa medio di historia hende por haya sa kico a pasa den pasado. E definicion di historcu ta usa aki ta: Historia ta ocupa su mes cu tur loke hende a experencia, mas en general e desaroyo cu hende a pasa aden. Historia ta conta un pueblo ken nan ta, di unda nan ta bini, kico ta nan potencial como pueblo. E nomber cu un pueblo ta duna su mes ta conecta cu su historia, su idioma, su cultura y su religion (Henriquez: 2013, pag 10).  

 

Historia Oral

Historia oral ta historia papia y e ta documentacion di e memoria di un persona cu a participa of tabata observado den un evento cu e por testigua di dje. E observado ta un actor historico.

Historia Oral ta importante y necesario pa pueblo mes por conta su historia. Historia oral ta duna e pueblo e confiansa den su mes atrobe. Esaki tambe ta duna e pueblo e curashi pa construi su futuro conscientemente. (Henriquez: 2013, pag 12 y 15).

bottom of page